سیستمهای تشخیص ناهنجاری (IDS) یکی از ابزارهای حیاتی در زمینه امنیت اطلاعات و شبکههای کامپیوتری محسوب میشوند که به طور فعال برای شناسایی و پیشگیری از حملات سایبری و نفوذهای غیرمجاز به سیستمها مورد استفاده قرار میگیرند. این سیستمها بر اساس الگوریتمها، الگوها و الگوی زمانی مشخصی که بر اساس فعالیتهای نرمافزاری و شبکهای استاندارد شناخته میشود، عمل میکنند و هرگونه فعالیت ناهنجار و مشکوک را شناسایی و ثبت میکنند. این سیستمها میتوانند بر اساس معیارهای مختلفی مانند حجم داده، تغییر در الگوی فعالیت، دسترسی غیرمعمول به منابع و اطلاعات، و نقض سیاستهای امنیتی، عمل میکنند و با ایجاد هشدارها و اعلانها به مدیران سیستم و متخصصان امنیتی اطلاع میدهند. این سیستمها میتوانند به صورت شبکهای، محلی یا ترکیبی عمل کنند و به مرور زمان از طریق یادگیری ماشین و بهروزرسانی مداوم، قدرت و کارایی آنها را افزایش دهند. علاوه بر تشخیص و شناسایی ناهنجاریها، این سیستمها نقش مهمی در تجزیه و تحلیل رویدادها، جمعآوری دادهها، ایجاد گزارشات امنیتی، و ارائه توصیههای امنیتی به سازمانها و شرکتها نیز دارند. استفاده از سیستمهای تشخیص ناهنجاری به عنوان بخشی از یک استراتژی امنیتی گسترده، میتواند به بهبود امنیت سیستمها و پیشگیری از حملات سایبری کمک کند و به مدیران امنیتی امکان ارائه و پیگیری راهکارهای موثر واکنش به تهدیدات را فراهم آورد.